Εικόνες

"ΧΕΙΡ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΠΟΥΛΑΚΗ, ΝΩΕ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ Κ[ΑΙ] ΤΑ ΖΩΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΙΒΩΤΟΝ ΕΙΣΑΓΩΝ"

Στην εικόνα αυτή παριστάνεται δεξιά ο Νώε με την οικογένειά του και αριστερά η κιβωτός και τα ζώα, που εισέρχονται σε ζευγάρια, ενώ στον ουρανό πετούν τα πουλιά που κατευθύνονται στην Κιβωτό. Επάνω στο μέσον ο Θεός που περιβάλλεται από σύννεφα, δείχνει με το δεξί του χέρι την κιβωτό. Ο ζωγράφος αντιγράφει χαλκογραφία του J. Sadeler σε σχέδιο του Martin de Vos.

Στο κεντρικό τμήμα της εικόνας βρίσκεται ο άγιος Νικόλαος καθισμένος σε μαρμάρινο θρόνο που διακοσμείται με ανάγλυφους ολόσωμους προφήτες σε μονοχρωμία. Στο χρυσό βάθος ο Χριστός και η Παναγία του προσφέρουν ευαγγέλιο και ωμοφόριο, σύμφωνα με την παράδοση που βασίζεται στον βίο του αγίου. Γύρω του υπάρχουν δέκα εικονίδια με επεισόδια από τη ζωή του και τα θαύματα του αγίου. Mε φορά από πάνω προς τα δεξιά ο άγιος χειροτονείται επίσκοπος, ρίχνεται στη φυλακή, απελευθερώνεται με διαταγή του Κωνσταντίνου, καταστρέφει τα είδωλα, συμμετέχει στη σύνοδο της Νικαίας, φέρνει τροφή στον έμπορο στα Μύρα, διασώζει τους στρατηγούς από την εκτέλεση, εμφανίζεται στο όνειρο του Κωνσταντίνου και του Αβλάβιου, διασώζει τους ναύτες και στο τελευταίο, παριστάνεται η Κοίμηση του αγίου.

Στην εικόνα αυτή η Παναγία παριστάνεται ημίσωμη και μετωπική, να κρατά με τα δύο χέρια της τον Χριστό μπροστά στο στήθος της, και στον άξονα του σώματός της. Ο φωτοστέφανός της έχει διακόσμηση που μιμείται πολύτιμες πέτρες. Το μαφόριό της είναι σκούρο σε αντίθεση με τα λαμπερά ενδύματα του Χριστού.

"Ο ΒΑCΙΛΕΥC ΤΩΝ ΒΑCΙΛΕΥΟΝΤΩΝ Κ(αι) ΜΕΓΑC ΑΡΧ(ιερεύς), ΧΕΙΡ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Κ[…] ΙΕΡΕΩC, ΔΕΗCΙC ΤΗC ΔΟΥΛΗC TOY ΘEOY EΛENHC THC ΤΕΜΕΤΖΕΝΑC"

Ο Χριστός με πατριαρχικό σάκκο και ωμοφόριο σαν αρχιερέας, αλλά και με αυτοκρατορικό στέμμα και λώρο σαν αυτοκράτορας, κάθεται σε μεγάλο θρόνο, έχει μπροστά του ανοιχτό ευαγγέλιο που το συγκρατεί με το αριστερό του χέρι και ευλογεί με το δεξί. Η εικονογραφία της εικόνας αυτής ακολουθεί τον τύπο που αναπαράγεται στην εικόνα αρ. 22 του Μουσείου.

"ΠΟΙΗΜΑ ΙΩ[ΑΝΝΟΥ] ΜΟΣΚΟΥ ΑΨΙΑ΄ , Μνήστι μου Κύριε εν τη Βασιλεία σου"

Είναι μία πολυπρόσωπη σύνθεση που βασίζεται σε δυτικά έργα. Στο μέσον δεσπόζει ο μεγάλος σταυρός με τον Εσταυρωμένο που προβάλλεται σε χρυσό βάθος, ενώ γύρω του απλώνονται μαύρα σύννεφα. Δεξιά και αριστερά από τον σταυρό του Χριστού βρίσκονται οι δύο ληστές, από τους οποίους ο αριστερός που στέφεται από ιπτάμενο άγγελο λέγει προς τον Χριστό: Μνήστι μου Κύριε εν τη Βασιλεία σου. Στη βάση του σταυρού παριστάνονται η λιποθυμία της Παναγίας, η Μαγδαληνή, ο Ιωάννης, άρχοντες, το πλήθος των Εβραίων, πεζοί και έφιπποι στρατιώτες, από τους οποίους ένας λογχίζει την πλευρά του Ιησού, ο διαμερισμός των ιματίων στο πρώτο επίπεδο και στο βάθος βρίσκεται η σκοτεινιασμένη Ιερουσαλήμ.

"Κωνσταντίνου Τζάνε χειρ"

Ο ζωγράφος αντιγράφει εδώ μία χαλκογραφία του J. Sadeler η οποία εικονίζει τη Μαρία Μαγδαληνή καθισμένη στο έδαφος πλάι στην αδειανή σαρκοφάγο, με τα χέρια δεμένα γύρω από τα γόνατα και με θλιμμένη έκφραση στο πρόσωπο. Το μυροδοχείο είναι ακουμπισμένο στο κάλυμμα της σαρκοφάγου και στο βάθος αριστερά, εικονίζεται ο Γολγοθάς με τους τρεις σταυρούς. Δεξιά βρίσκεται ένας οξυκόρυφος βράχος με δύο δέντρα.

Η εικόνα αυτή ακολουθεί το εικονογραφικό πρότυπο της εικόνας αρ. 6 του Μουσείου. Εδώ ο Χριστός δεν περιβάλλεται από δόξα και δεν υπάρχουν οι άγγελοι με τα σύμβολα του Πάθους. Ο Αδάμ γονατίζει επάνω στο σκέπασμα της σαρκοφάγου, που είναι τοποθετημένο διαγώνια, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος δείχνει τον Χριστό με μία θεατρική κίνηση και ο αλυσσοδεμένος Άδης βγάζει φωτιές από το στόμα του.

"ΑΘΑΝΑC(ιος)"

Ο άγιος Αθανάσιος, επίσκοπος της Αλεξάνδρειας, εικονίζεται μέχρι τη μέση σε αυστηρά μετωπική στάση. Με το αριστερό χέρι καλυμμένο από το φελόνιο κρατεί ευαγγέλιο με διάλιθη στάχωση, το οποίο ταυτόχρονα αγγίζει με το δεξί. Φοράει υπόλευκο φελόνιο με μεγάλους μαύρους σταυρούς και λευκό ωμοφόριο με καστανόχρωμους σταυρούς.

"Ψαλμός Μδ΄, 11-12"

Η Παναγία εικονίζεται μετωπική να κρατεί τον Χριστό στο αριστερό της χέρι και να δέεται προς αυτόν με το δεξί μπροστά στο στήθος. Ο Χριστός, επίσης μετωπικός, ευλογεί με το δεξί χέρι και κρατεί τυλιγμένο ειλητό με το αριστερό. Επάνω, στις δύο γωνίες, οι αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ, ημίσωμοι, κρατούν ανοιχτά ειλητά με απόσπασμα από τους ψαλμούς (ψαλμ. Μδ΄, 11-12) που αναφέρεται στην Ενσάρκωση.

"ΧΕΙΡ ΦΡΑΓΓΙΑ ΚΑΒΕΡΤΖΑ, ΔΕΗCΙC ΤΗC ΔΟΥΛΗC ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΕΥΓΕΝΗΑC ΜΟΝΑΧΗC ΤΗC ΤΡΑΠΕΖΟΝΤΙΟΠΟΥΛΑC"

Στην εικόνα παριστάνεται ο Χριστός ως Κριτής, στο μέσον και επάνω, χαμηλότερα ο σταυρός και οι άγγελοι που κρατούν βιβλία ή σαλπίζουν και ο αρχάγγελος Μιχαήλ με τη ζυγαριά των ψυχών και το σπαθί. Πιο κάτω παριστάνεται ο προφήτης Δανιήλ ξαπλωμένος σε ένα σύννεφο και δίπλα του ειλητό με κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης που αναφέρεται στο όραμά του για την έλευση του Υιού του Ανθρώπου. Στην αριστερή πλευρά εικονίζονται οι δίκαιοι σε τρεις διαδοχικές σειρές και στη δεξιά τα έθνη που περιμένουν να κριθούν. Πιο κάτω δεξιά παριστάνεται η Κόλαση με τις απεικονίσεις της γης, της θάλασσας, του ουρανού, τον βασανισμό των αμαρτωλών και το βύθιο δράκοντα, ενώ, αριστερά, βρίσκεται ο Παράδεισος με τον Χριστό ως Μέγα αρχιερέα να υποδέχεται τους δικαίους στην Πύλη του Παραδείσου. Σε μία άλλη πύλη βρίσκεται η Παναγία και σε μία τρίτη η αφιερώτρια.