Εικόνες

Στην εικόνα αυτή με το ελλειψοειδές σχήμα παριστάνονται η Κοίμηση της Θεοτόκου, η Μετάσταση και το επεισόδιο του Ιεφωνία. Η Κοίμηση της Θεοτόκου με τη μεγάλη νεκρική κλίνη, τον Χριστό που παραλαμβάνει την ψυχή της Παναγίας, τους αποστόλους και τους δύο υμνογράφους, Ιωάννη Δαμασκηνό και Κοσμά Μελωδό, αναπτύσσεται στο κεντρικό τμήμα της επιφάνειας. Οι απόστολοι έρχονται από τα πέρατα του κόσμου επάνω σε δύο νεφελώματα. Όπως συνηθίζεται, το επεισόδιο με τον αρχάγγελο Μιχαήλ που κόβει τα χέρια του Ιεφωνία, παριστάνεται σε μικρότερη κλίμακα μπροστά από την κλίνη και στον ουρανό βρίσκεται η Μετάσταση της Θεοτόκου. Στο τελευταίο επεισόδιο η Παναγία μεταφέρεται επάνω σε νεφέλωμα από δύο αγγέλους στον ουρανό. Δύο άλλοι άγγελοι έχουν ανοίξει τις πύλες του ουρανού για να την υποδεχτούν. Η κορνίζα είναι ξυλόγλυπτη με διάτρητη διακόσμηση σε στυλ μπαρόκ, που περιλαμβάνει την αετωματική επίστεψη, αγγέλους, γιρλάντες και ερωτιδείς.

Στην εικόνα αυτή παριστάνονται ο άγιος Δημήτριος νεκρός σε πολυτελή κλίνη και γύρω του τα πρόσωπα που παρευρίσκονται στη νεκρώσιμη ακολουθία: αριστερά ένας επίσκοπος που θυμιατίζει και ένας νεαρός διάκος και δεξιά ο ιερέας με ανοιχτό βιβλίο. Πίσω από την κλίνη υπάρχουν οι ψάλτες με τα κωνικά τους καπέλα, ρήτορες με λευκά τουρμπάνια, μοναχοί, μοναχές και πιστοί που πενθούν. Στο βάθος εικονίζεται μεγάλη εκκλησία που είναι αφιερωμένη στον άγιο Δημήτριο, όπως υποδηλώνει και το ανάγλυφο με την προτομή του επάνω από την πόρτα της εισόδου.

"ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΤΟΥ ΤΖΑΝΦΟΥΡΝΑΡΗ ΧΕΙΡ"

Στο κεντρικό διάχωρο της εικόνας παριστάνεται η Κοίμηση του Αγίου Σπυρίδωνος. Ο ζωγράφος χρησιμοποίησε ως πρότυπο την παράσταση της Κοίμησης του Αγίου Δημητρίου, όπως φαίνεται στην εικόνα αρ. 11 του Ελληνικού Ινστιτούτου της Βενετίας. Η εξόδιος ακολουθία πραγματοποιείται μπροστά από την εκκλησία και την παρακολουθεί πλήθος ανθρώπων, μεταξύ των οποίων υπάρχουν οι ψάλτες, ένας διάκος και ένας αναγνώστης, μπροστά από την κλίνη. Στο επάνω τμήμα η ψυχή του αγίου μεταφέρεται από δύο αγγέλους στον ουρανό, του οποίου τις πύλες ανοίγουν δύο άλλοι άγγελοι. Γύρω από το κεντρικό θέμα υπάρχουν δεκατέσσερις σκηνές από τον βίο του αγίου: επάνω, ο άγιος χειροτονείται επίσκοπος, μεταβάλλει τον όφι σε χρυσάφι, πορεύεται στη σύνοδο, καταπατεί τον Άρειο και κηρύσσει την Αγία Τριάδα. Αριστερά, ο άγιος εμφανίζεται στο όνειρο του βασιλιά, βαπτίζει και διδάσκει τους απίστους, καταβάλλει τα είδωλα στο ναό. Δεξιά, ο βασιλιάς τιμά τον άγιο, ο άγιος ανασταίνει τη θυγατέρα του, βοηθά τους κλέφτες να πάρουν το σιτάρι του. Κάτω, ο άγιος με την προσευχή του στρέφει τον ποταμό προς τα πίσω, διασώζει ένα ζευγάρι από τους Αγαρηνούς, σταματά τις δυνατές βροχές, δωρίζει την αίγα του στους κλέφτες.

Η παράσταση αυτή παρουσιάζει την αναστήλωση των εικόνων που εορτάζεται από την ορθόδοξη εκκλησία κατά την Κυριακή της Ορθοδοξίας. Η επιφάνεια της εικόνας διαιρείται σε δύο ζώνες. Στην επάνω δύο άγγελοι κρατούν την εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας που έχει πορφυρή ποδέα και βέλο ανασηκωμένο και στερεωμένο στο επάνω μέρος. Αριστερά παριστάνεται η αυτοκράτειρα Θεοδώρα που αποκατέστησε τη λατρεία των εικόνων και ο μικρός γιος της, αυτοκράτορας Μιχαήλ ο Γ΄. Δεξιά βρίσκονται οι ιεράρχες που πρωτοστάτησαν στην αποκατάσταση των εικόνων. Οι μορφές αυτές ταυτίζονται με μικρογράμματες επιγραφές. Στην κάτω ζώνη βρίσκονται σε δύο ομάδες, οι Ομολογητές, μοναχοί που υπερασπίστηκαν τις εικόνες, οι οποίοι κρατούν ανάμεσά τους την εικόνα του Χριστού Παντοκράτορα. Στην αριστερή ομάδα εικονίζεται και η αγία Θεοδοσία με εικόνα της Παναγίας στα χέρια της.

Στην εικόνα αυτή παριστάνεται μετωπική και μέχρι τη μέση η Παναγία που κρατεί τον Χριστό μπροστά στο στήθος της και με τα δύο χέρια. Ο Χριστός εικονίζεται στη στάση του Αναπεσόντα, που είναι μία συμβολική απεικόνιση του Χριστού και προεικονίζει το Πάθος και την Ανάσταση. Τόσο ο Χριστός σε αυτή τη στάση, όσο και η θλίψη στο πρόσωπο της Παναγίας αποτελούν αναφορά στη σταυρική του θυσία. Στην εικόνα περιλαμβάνονται ακόμη δύο μικροί στηθαίοι άγγελοι, και σε δύο στενές στήλες από κάθε πλευρά οι απόστολοι Πέτρος και Παύλος, οι τέσσερις ευαγγελιστές, ο απόστολος Ανδρέας και οι στρατιωτικοί άγιοι, Θεόδωρος, Δημήτριος και Γεώργιος.

"Δύο επιγράμματα γραμμένα πιθανότατα από τον Ιωάννη Μούρμουρη"

Στην εικόνα παριστάνεται σε χρυσό βάθος μετάλλιο με την Παναγία εν δόξη, καθισμένη σε χερουβείμ και περιβαλλόμενη από τα σύμβολα των ευαγγελιστών. Στο κάτω μέρος βρίσκονται δώδεκα προφήτες, ολόσωμοι και σε δύο ομάδες. Είναι ελαφρά στραμμένοι προς το κέντρο και κρατούν τα σύμβολα των προεικονίσεων της Παναγίας και ειλητά με τις προφητείες τους. Στις δύο άκρες εικονίζονται ο Ιωάννης ο Πρόδρομος και ο αφιερωτής της εικόνας, που φοράει το τυπικό βενετικό μαύρο ένδυμα και σκούφο. Από τα δύο επιγράμματα που είναι γραμμένα στην εικόνα, φαίνεται ότι ο αφιερωτής της εικόνας είναι ο Ιωάννης Μούρμουρης, ο οποίος παρακαλεί τον ομώνυμό του άγιο και τους Προφήτες να μεσιτεύσουν στην Παναγία για τη σωτηρία του. Στην παράσταση αυτή συνδυάζεται το θέμα «Άνωθεν οι Προφήται» με την Δέηση.

"[O]PUS GEORGII MARGAZI[N..]"

Ο ζωγράφος εμπνευσμένος από δυτικές χαλκογραφίες έχει συνθέσει μία ρεαλιστική διαδοχή των γεγονότων της Σταύρωσης σε διάφορα επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο ο σταυρός βρίσκεται στο έδαφος και ένας στρατιώτης καρφώνει τα πέλματα του Χριστού, ενώ ένας άλλος ετοιμάζει την ανύψωση του σταυρού. Πιο πίσω εικονίζεται το πλήθος των Εβραίων, έφιπποι στρατιώτες και άρχοντες. Στο κέντρο παριστάνεται ο μεγάλος σταυρός με τον Εσταυρωμένο Χριστό, που πλαισιώνεται από τους σταυρούς των δύο ληστών. Η Μαγδαληνή γονατισμένη στη βάση του, τον αγκαλιάζει με τα χέρια της, δίπλα εικονίζεται ο διαμερισμός των ιματίων και πιο πίσω η Παναγία με τις γυναίκες, ο Ιωάννης και το πλήθος που παρακολουθεί. Στο βάθος παριστάνεται η Ιερουσαλήμ σε μικρή κλίμακα, τυλιγμένη στο σκοτάδι.

"ΠΟΙΗΜΑ ΙΩ[ΑΝΝΟΥ] ΜΟΣΚΟΥ ΑΨΙΑ΄ , Μνήστι μου Κύριε εν τη Βασιλεία σου"

Είναι μία πολυπρόσωπη σύνθεση που βασίζεται σε δυτικά έργα. Στο μέσον δεσπόζει ο μεγάλος σταυρός με τον Εσταυρωμένο που προβάλλεται σε χρυσό βάθος, ενώ γύρω του απλώνονται μαύρα σύννεφα. Δεξιά και αριστερά από τον σταυρό του Χριστού βρίσκονται οι δύο ληστές, από τους οποίους ο αριστερός που στέφεται από ιπτάμενο άγγελο λέγει προς τον Χριστό: Μνήστι μου Κύριε εν τη Βασιλεία σου. Στη βάση του σταυρού παριστάνονται η λιποθυμία της Παναγίας, η Μαγδαληνή, ο Ιωάννης, άρχοντες, το πλήθος των Εβραίων, πεζοί και έφιπποι στρατιώτες, από τους οποίους ένας λογχίζει την πλευρά του Ιησού, ο διαμερισμός των ιματίων στο πρώτο επίπεδο και στο βάθος βρίσκεται η σκοτεινιασμένη Ιερουσαλήμ.

"Κωνσταντίνου Τζάνε χειρ"

Ο ζωγράφος αντιγράφει εδώ μία χαλκογραφία του J. Sadeler η οποία εικονίζει τη Μαρία Μαγδαληνή καθισμένη στο έδαφος πλάι στην αδειανή σαρκοφάγο, με τα χέρια δεμένα γύρω από τα γόνατα και με θλιμμένη έκφραση στο πρόσωπο. Το μυροδοχείο είναι ακουμπισμένο στο κάλυμμα της σαρκοφάγου και στο βάθος αριστερά, εικονίζεται ο Γολγοθάς με τους τρεις σταυρούς. Δεξιά βρίσκεται ένας οξυκόρυφος βράχος με δύο δέντρα.

"Ο αγ(ιος) ΤΑΦΟC, Η ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΑ ΜΑΓΔΑΛΙΝΗ, Κ(ύρι)Ε ΕΙ ΣΥ ΕΒΑΣΤΑΣΑΣ ΑΥΤΟΝ, ΕΙΠΕ ΜΟΙ ΠΟΥ ΕΘΗΚΑΣ ΑΥΤΟΝ ΚΑΓΩ ΑΥΤΟΝ ΑΡΩ και ΡΑΒΒΟΥΝΗ"

Στην εικόνα παριστάνεται η εμφάνιση του Χριστού στη Μαγδαληνή, σύμφωνα με το ευαγγέλιο του Ιωάννη (Ιω. 20, 15-17). Ο αναστημένος Χριστός, με εμφανείς τις πληγές στην πλευρά, τα πόδια και τα χέρια του, στρέφεται προς τη Μαρία Μαγδαληνή που είναι γονατισμένη και της απαγορεύει να τον αγγίξει. Δίπλα στη Μαγδαληνή αναγράφονται τα λόγια που απηύθυνε στον Χριστό νομίζοντας ότι είναι ο κηπουρός που είχε μεταφέρει το σώμα του Κυρίου σε άλλη θέση. Ο κήπος στον οποίο πραγματοποιείται η συνάντηση αποδίδεται με χαμηλή βλάστηση και μικρά δέντρα, ενώ αριστερά εικονίζεται βράχος με σπήλαιο, όπου υπάρχει η σαρκοφάγος του Χριστού με τα οθόνια και το σουδάριο.