Εικόνες

"ΑΘΑΝΑC(ιος)"

Ο άγιος Αθανάσιος, επίσκοπος της Αλεξάνδρειας, εικονίζεται μέχρι τη μέση σε αυστηρά μετωπική στάση. Με το αριστερό χέρι καλυμμένο από το φελόνιο κρατεί ευαγγέλιο με διάλιθη στάχωση, το οποίο ταυτόχρονα αγγίζει με το δεξί. Φοράει υπόλευκο φελόνιο με μεγάλους μαύρους σταυρούς και λευκό ωμοφόριο με καστανόχρωμους σταυρούς.

"Επιγραφή: ΕΠΙ CΟΙ ΧΑΙΡΕΙ ΚΕΧΑΡΙΤΩΜΕΝΗ ΠΑCΑ Η KTICIC, ΑΓΓΕΛΩΝ ΤΟ CΥCTHMA KAI ANΘΡΩΠΩΝ ΤΟ ΓΕΝΟC. Υπογραφή: ΣΠΟΥΔΙ Κ[ΑΙ] ΚΟΠΟΣ, ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΛΟΤΖΑ"

Στην εικόνα αυτή συνδυάζονται διάφορα θέματα και συνθέτουν μία θριαμβευτική δοξολογία προς την Παναγία, η οποία εικονίζεται στο κέντρο της σύνθεσης, μέσα σε δόξα, με τον Χριστό στην αγκαλιά της και σε θρόνο από σεραφείμ. Γύρω της σε ομόκεντρους κύκλους που έχουν αυξανόμενο πλάτος, υπάρχουν οι τροχοί, τα χερουβείμ, οι άγγελοι, τα ζώδια, το Δωδεκάορτο και οίκοι του Ακαθίστου, σκηνές από τη Γένεση και επάνω και στη μέση εκκλησία με τον Εσταυρωμένο. Στο κάτω μέρος, μέσα σε μία λιμνοθάλασσα που θυμίζει τη Βενετία εικονίζεται η Άνω Ιερουσαλήμ, αλλά και άγιοι, οι οποίοι παρατάσσονται σε πυκνές ιεραρχημένες ομάδες. Έτσι όλο το σύμπαν και το ανθρώπινο γένος υμνεί την Παναγία για τον ρόλο της στην Ενσάρκωση.

Ο Χριστός με ενδύματα απαστράπτοντα από φως ανεβαίνει στον ουρανό, μέσα σε στρογγυλή δόξα, που κρατούν δύο άγγελοι. Στο έδαφος βρίσκονται οι απόστολοι σε δύο ομάδες γύρω από τη Θεοτόκο, την οποία πλαισιώνουν δύο λευκοντυμένοι άγγελοι. Στο βάθος εικονίζεται το όρος των Ελαιών.

"ΧΟΡΟC ΠΑΤΡΙΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΒΑCΙΛΕΩΝ, ΧΟΡΟC ΙΕΡΕΩΝ ΑΡΧΙΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΑΡΧΩΝ, ΧΟΡΟC ΑΓΙΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΑCΙΛΕΩΝ, ΧΟΡΟC ΟCΙΩΝ ΑCΚΗΤΩΝ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΩΝ"

Γύρω από τον κατακόρυφο άξονα που δημιουργείται από τον πύρινο ποταμό, ο οποίος καταλήγει στην Κόλαση, οργανώνεται αυτή η παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας, ένα από τα σημαντικότερα έργα του Κλόντζα. Επάνω και στο μέσο παριστάνεται ο Ιησούς Κριτής, πλαισιωμένος από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο και την Παναγία, τους αποστόλους και πλήθος αγγέλων. Στα πόδια του βρίσκονται τα σύμβολα των ευαγγελιστών και νεκροί που αναμένουν την ώρα της Κρίσης. Πιο κάτω παριστάνονται η Ετοιμασία του θρόνου, οι δίκαιοι σε τρεις διαδοχικές σειρές και στο κάτω μέρος η έγερση των νεκρών με τους σκελετούς που αναδύονται από τους τάφους. Δεξιά βρίσκεται ο αρχάγγελος Μιχαήλ που υψώνει το σπαθί, απειλώντας μία ομάδα ανθρώπων και το υπόλοιπο τμήμα καταλαμβάνεται από την Κόλαση με την κάμινο του πυρός, το αναγεννησιακό οικοδόμημα με τον τρούλλο. Τέλος, κάτω στο μέσον της εικόνας, εικονίζονται οι προφήτες Δαβίδ και Ιεζεκιήλ με πλάκες, στις οποίες υπάρχουν επιγραφές που αναφέρονται στην Κόλαση.

"ΧΕΙΡ ΦΡΑΓΓΙΑ ΚΑΒΕΡΤΖΑ, ΔΕΗCΙC ΤΗC ΔΟΥΛΗC ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΕΥΓΕΝΗΑC ΜΟΝΑΧΗC ΤΗC ΤΡΑΠΕΖΟΝΤΙΟΠΟΥΛΑC"

Στην εικόνα παριστάνεται ο Χριστός ως Κριτής, στο μέσον και επάνω, χαμηλότερα ο σταυρός και οι άγγελοι που κρατούν βιβλία ή σαλπίζουν και ο αρχάγγελος Μιχαήλ με τη ζυγαριά των ψυχών και το σπαθί. Πιο κάτω παριστάνεται ο προφήτης Δανιήλ ξαπλωμένος σε ένα σύννεφο και δίπλα του ειλητό με κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης που αναφέρεται στο όραμά του για την έλευση του Υιού του Ανθρώπου. Στην αριστερή πλευρά εικονίζονται οι δίκαιοι σε τρεις διαδοχικές σειρές και στη δεξιά τα έθνη που περιμένουν να κριθούν. Πιο κάτω δεξιά παριστάνεται η Κόλαση με τις απεικονίσεις της γης, της θάλασσας, του ουρανού, τον βασανισμό των αμαρτωλών και το βύθιο δράκοντα, ενώ, αριστερά, βρίσκεται ο Παράδεισος με τον Χριστό ως Μέγα αρχιερέα να υποδέχεται τους δικαίους στην Πύλη του Παραδείσου. Σε μία άλλη πύλη βρίσκεται η Παναγία και σε μία τρίτη η αφιερώτρια.

Η εικόνα αυτή ακολουθεί το εικονογραφικό πρότυπο της εικόνας αρ. 6 του Μουσείου. Εδώ ο Χριστός δεν περιβάλλεται από δόξα και δεν υπάρχουν οι άγγελοι με τα σύμβολα του Πάθους. Ο Αδάμ γονατίζει επάνω στο σκέπασμα της σαρκοφάγου, που είναι τοποθετημένο διαγώνια, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος δείχνει τον Χριστό με μία θεατρική κίνηση και ο αλυσσοδεμένος Άδης βγάζει φωτιές από το στόμα του.

Η εικόνα παρουσιάζει την Ανάσταση του Χριστού, η οποία στη βυζαντινή τέχνη αποδίδεται με την Κάθοδο του Χριστού στον Άδη, σύμφωνα και με το απόκρυφο ευαγγέλιο του Νικοδήμου. Ο Χριστός στο κέντρο, μέσα σε δόξα, και μπροστά από μεγάλη σπηλιά, πατάει στις πύλες του Άδη και ανασηκώνει από την ανοιχτή σαρκοφάγο τον Αδάμ. Πίσω από τον Αδάμ στέκονται η Εύα, προφήτες και δίκαιοι και από την άλλη πλευρά ο Πρόδρομος, ο Σολομών, ο Δαβίδ και άλλοι προφήτες βασιλείς από την Παλαιά Διαθήκη. Χαμηλά στο κέντρο ένας άγγελος αλυσσοδένει τον Άδη. Επάνω στο χρυσό βάθος δύο άγγελοι πετούν, κρατώντας τα σύμβολα του Πάθους και αριστερά, πίσω από τον βράχο προβάλλει ο προφήτης Ιωνάς.

"ΧΕΙΡ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΠΟΥΛΑΚΗ, ΝΩΕ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ Κ[ΑΙ] ΤΑ ΖΩΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΙΒΩΤΟΝ ΕΙΣΑΓΩΝ"

Στην εικόνα αυτή παριστάνεται δεξιά ο Νώε με την οικογένειά του και αριστερά η κιβωτός και τα ζώα, που εισέρχονται σε ζευγάρια, ενώ στον ουρανό πετούν τα πουλιά που κατευθύνονται στην Κιβωτό. Επάνω στο μέσον ο Θεός που περιβάλλεται από σύννεφα, δείχνει με το δεξί του χέρι την κιβωτό. Ο ζωγράφος αντιγράφει χαλκογραφία του J. Sadeler σε σχέδιο του Martin de Vos.

Στην εικόνα αυτή παριστάνεται η Κοίμηση της Παναγίας, το επεισόδιο του Ιεφωνία και η Μετάσταση . Στο κεντρικό τμήμα βρίσκεται η Παναγία στη νεκρική κλίνη, ο Χριστός που περιβάλλεται από δόξα και αγγέλους, ο οποίος κρατάει την ψυχή της με τη μορφή σπαργανωμένου βρέφους, απόστολοι, ιεράρχες και πιστοί. Το επεισόδιο του Ιεφωνία εικονίζεται σε πρώτο επίπεδο, με τον αρχάγγελο Μιχαήλ που έχει κόψει τα χέρια του βέβηλου, ο οποίος προσπάθησε να ανατρέψει την κλίνη. Ψηλά εικονίζονται οι απόστολοι που προσέρχονται από τα πέρατα του κόσμου μέσα σε νεφελώματα, καθώς και η Μετάσταση της Θεοτόκου. Στο τελευταίο επεισόδιο η Παναγία μέσα σε δόξα μεταφέρεται από δύο αγγέλους στον ουρανό και παραδίδει την ζώνη της στον Θωμά. Δύο ακόμη άγγελοι κρατούν ανοικτές τις πύλες του ουρανού.